Şok etkisi yaratan karara piyasalar ne tepki verecek? Ağbal'ın görevden alınmasına uzmanlar ne diyor?
ARTI GERÇEK - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'ndaki (TCMB) görev değişimi sonrası gözler piyasaların vereceği tepkilere çevrildi. Süpriz atama kararının Türk Lirası başta olmak üzere Türkiye varlıklarında nasıl bir etki göstereceği merak ediliyor.
ABD tahvil faizlerindeki yükselişin gelişmekte olan piyasalara baskısına rağmen Merkez Bankası'nın politika faizinde 200 baz puanlık artışa gitmesinin destek verdiği TL, pozitif ayrışarak dikkat çekiyordu. Cuma günü akşam saatlerinde 7,18'e kadar çekilen dolar/TL haftayı 7,2131'den kapatmıştı. Euro/TL de 8,60'ın hemen altında kapanış yaptı.
DOLAR 25 ŞUBAT'TAN BU YANA EN DÜŞÜK SEVİYEYİ GÖRMÜŞTÜ
Dolar/TL yaklaşık bir haftadır 7,5 etrafında dalgalı bir seyir izledikten sonra bu hafta HDP'ye kapatma davası açılması sonrası 7,64'e kadar yükselmişti. Bu yükseliş ABD Merkez Bankası'nın (Fed) açıklamaları ve TCMB kararıyla kısa sürdü. TCMB kararı öncesi 7,56 civarında işlem gören kur, 25 Şubat'tan beri ilk kez görülen 7,1897'e kadar geriledi.
ÜÇÜNCÜ KEZ BİR MERKEZ BANKASI BAŞKANI GÖREVDEN ALINDI
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan son bir kaç ayda 875 baz puan faiz artışına giden Naci Ağbal'ı Merkez Bankası başkanlığı görevinden alırken, yerine kendisi gibi yüksek faizi eleştiren Profesör Doktor Şahap Kavcıoğlu'yu atadı. Görevden alma ve atama Cumhurbaşkanlığı kararı ile gerçekleşti. Cumartesi günü Resmi Gazete'de yayımlanan karar TCMB'nin politika faizini beklentilerin üzerinde artışla yüzde 19'a çıkarmasından iki gün sonra geldi. Düşük faiz istekliliği ile bilinen Erdoğan böylece Temmuz 2019'dan beri üçüncü kez bir TCMB başkanını görevden almış oldu.
Hükümete yakınlığı ile bilinen Yeni Şafak gazetesindeki 9 Şubat tarihli bir köşe yazısında Kavcıoğlu, bir çok kez Erdoğan tarafından da eleştirilen sıkı para politikası için "Dünyada faizler sıfıra yakınken bizde faiz artışına gitmek ekonomik sorunları çözmeyecektir... Merkez Bankası'nın yüksek faiz politikasında ısrar etmemesi gerekir" demişti.
Göreve, Kasım 2020 başında gelen Ağbal, politika faizini toplamda 875 baz puan artırarak yüzde 19'a yükseltmişti. Bu faiz oranı nominal bazda dünyadaki büyük ekonomiler arasındaki en yüksek oranlardan ve analistler bu adımlarla TCMB'nin kredibilitesini yeniden kazandığını belirtiyorlardı.
Ağbal'ın TCMB başkanlığı ise 5 aydan kısa sürdü. Önceki başkanlardan Murat Çetinkaya yaklaşık 3 yıl, Murat Uysal ise yaklaşık 1.5 yıl görevde kalmıştı.
TCMB Başkanı olarak Atanan Profesör Kavcıoğlu 1967 Bayburt doğumlu. AKP'de geçmiş dönem milletvekilliği de yapan Kavcıoğlu, atama öncesi Marmara Üniversitesi'nde Bankacılık ve Sigortacılık Yüksekokulu'nda öğretim görevlisi ve Yeni Şafak gazetesinde köşe yazarı olarak görev yapıyordu.
KÖŞE YAZILARINDA MERKEZ BANKASI KARARLARINI ELEŞTİRMİŞTİ
Kavcıoğlu 9 Şubat'ta gazetede yayımlanan bir köşe yazısında, "Dünyada negatif faiz söz konusu iken bu ülkenin önemli ekonomi yazarlarının, bankacılarının, iş kuruluşu temsilcilerinin yüksek faizde istikrar aramaları gerçekten üzücü bir durum" demiş ve şöyle devam etmişti:
"... Dolayısıyla, Merkez Bankası'nın yüksek faiz politikasında ısrar etmemesi gerekir. Dünyada faizler sıfıra yakınken bizde faiz artışına gitmek ekonomik sorunları çözmeyecektir. Aksine, ilerleyen dönemlerde sorunları daha da derinleştirecektir. Çünkü, faiz artışları dolaylı olarak enflasyonun artmasına yol açacaktır."
Ayrıca, TCMB'nin geçen haftaki faiz artışından bir gün sonra gazete manşet haberi ile bu kararı eleştirmişti. Kavcıoğlu, bu yılki bir diğer yazısında ise "'TCMB, faiz sebep mi sonuç mu?' ikileminden sıyrılarak elindeki tüm araçları doğru kullanmalı ve bankaların ucuz finansman sağlamalarına yardımcı olmalıdır" demişti.
Kavcıoğlu çeşitli bankalarda yaklaşık 25 yıla yakın süre görev yaptı. MNG Bank ve Esbank'ta çalışan Kavcıoğlu Halkbank'ta 10 yılı genel müdür yardımcılığı olmak üzere 12 yıl çalıştı. Genel müdür yardımcılığı görevleri arasında perakende bankacılık ve kredi politikaları da yer alıyordu. Kavcıoğlu ile aynı dönemde Hakan Atilla ve Murat Uysal da Halkbank'ta genel müdür yardımcılığı yapmışlardı. Kavcıoğlu bankacılıkta son olarak Vakıfbank'ta Yönetim Kurulu Başkan Vekili olarak görev yapıyordu. Görevi Haziran 2020'de sonra ermişti.
ESKİ TCMB BAŞKANI DURMUŞ YILMAZ: EKONOMİK İNTİHAR
TCMB eski başkanlarından ve İyi Parti'de siyaset yapan Durmuş Yılmaz karar için "Ekonomik intihar" dedi. Ağbal görevde kaldığı süre boyunca aralarında Reuters söyleşinin de yer aldığı bir çok açıklamasında enflasyonu düşürmek adına sıkı bir para politikası uygulanmasının önemine dikkat çekmişti. Yılmaz, dezenflasyonun uzun müddet sıkı para politikası ile ancak sağlanabileceğini, 2023 yılında yüzde 5 enflasyona ulaşacaklarını söylemişti.
Koç Üniversitesi Ekonomi Profesörü Selva Demiralp, "Ne yazık ki Ağbal'a başladığı işi bitirme fırsatı tanınmadı. Bu gerçekten üzücü. Daha da önemlisi bu sefer ekonomik politikaların gerçekten fiyat istikrarını kenara koyacağını düşünüyorum. Bu hükümetin bir kez daha ekonomiyi düşük faiz politikaları ile desteklemeye çalışacağı anlamına geliyor... Endişeliyim çünkü bu politikanın TL üzerinde aşırı değer kaybı yaratma ve ekonomiyi daha da daraltma potansiyeli oldukça yüksek" dedi.
Ekonomi reform paketi açıklamasında bankacılar, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan fiyat istikrarına yönelik ilk açıklamasının "kafa karıştırdığını" söylemişlerdi. Erdoğan "İkide bir fiyat istikrarı fiyat istikrarı diyorlar ya biz onu bir kenara koyduk. Şimdi yeni dönem aslında dört temelin üzerinde bina edecek. Yatırım istihdam, üretim, ihracat" demişti.
Ağbal, görevden alınması ardından Twitter paylaşımında, "Sayın Cumhurbaşkanımıza Merkez Bankası Başkanlığı dahil bugüne kadar uygun görerek atadığı tüm görevlerden dolayı teşekkür ederim. Bugün itibariyle görevden alınmam nedeniyle de şükranlarımı arz ediyorum. Rabbim hepimizin hakkında hayırlısını nasip eylesin" dedi.
Sayın Cumhurbaşkanımıza Merkez Bankası Başkanlığı dahil bugüne kadar uygun görerek atadığı tüm görevlerden dolayı teşekkür ederim. Bugün itibariyle görevden alınmam nedeniyle de şükranlarımı arz ediyorum. Rabbim hepimizin hakkında hayırlısını nasip eylesin.
— Naci AĞBAL (@naci_agbal) March 20, 2021
Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü'nde yüksek lisans ve doktorasını tamamlayan Kavcıoğlu, 2014 yılında Doçent, 2019 yılında Profesör unvanı aldı. Kavcıoğlu'nun doktora tezi, "Ticari bankalarda sorunlu kredilerin yönetimi, çözümü ve takibi için uygulama" başlığını taşıyor. Tez danışmanı ise Türkiye Varlık Fonu'nda (TVF) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığı görevini sürdüren Erişah Arıcan yaptı.
KERİM ROTA: TÜRKİYE GÜVENİLMEZ BİR ÜLKE KONUMUNA DÜŞTÜ
Reuters'ta yer alan habere göre, Gelecek Partisi kurucu üyelerinden ve eski bir bankacı olan Kerim Rota, "Yeni TCMB başkanının 2020 Kasım öncesi Berat Albayrak tarafından uygulanan politika setine geri döneceğini düşünüyoruz. Bu sabah gelinen noktada yabancı sermaye açısından Türkiye artık gecelik işlem bile yapılamayacak kadar kırılgan ve güvenilmez bir ülke konumuna düştü" dedi.
Kavcıoğlu'nun sorunlu krediler enerji yatırımları faizsiz finansman sistemine ilişkin 4 kitabı ve bir çok makalesi de bulunuyor.
Habertürk yazarı Fatih Altaylı ise yeni başkan için "Faizleri indirmezse sonu Naci Ağbal gibi olacak. Faizleri indirse, dövizi tutmak için satıp savabileceği bir Merkez Bankası rezervi de olmadığı için kurlar yükselecek" dedi. Merkez Bankası'nda başkan değiştirerek iyiye gitmiş bir ekonomi bilmediğini belirten Altaylı, "Türkiye bunu becerirse ekonomi tarihinde muhtemelen bir ilk olacak" dedi.
Kararın ardından TL'de henüz bir işlem gerçekleşmedi ve saat 1319 itibarıyla bir kotasyon da bulunmuyor. Reuters'ın görüşlerine başvurduğu bir çok bankacı karar ardından Türkiye piyasalarında sert satış bekliyor. Bir işlemci "TCMB bir sonraki toplantıyı beklemeden faiz indirimi bile yapabilir. Nasıl bir fiyatlama olacak bilemiyorum ama sert bir piyasa tepkisi bekliyoruz" dedi.
Bluebay Asset Management'tan Timothy Ash karara çok şaşırdığını belirtirken, "Tahmin: Kavcıoglu faizleri düşürmeyi deneyecek. Piyasa onu cezalandıracak ve sonunda faizlerin Ağbal'ın da yaptığından daha çok yukarı çıkarılması gerekecek" diye konuştu.
DOLAR/TL İLK BAŞTA 7,80 SEVİYELERİNİ BULUR
Dünya Gazetesi Yazarı Tuğrul Belli, "Belli, Merkez Bankası’ndaki beklenmedik görev değişimi konusunda yabancı yatırımcı ve kurumların şu an şaşkınlık yaşadığını kaydeden Dünya Gazetesi Yazarı Tuğrul Belli, dolar/TL'nin ilk tepki olarak 7,80'i görebileceğini aktardı. Yeni başkanın zaman kaybetmeden piyasaları yatıştırıcı mesajlar vermesi gerektiğine vurgu yapan Tuğrul Belli, şu değerlendirmede bulundu:
"Faiz artırımının bir parça piyasa baskısı nedeniyle olduğunu fakat sonuçta Naci Ağbal'ın çok fazla yapabileceği bir şey olmadığına geçen yazımda değinmiştim. Rezervlerin yeterli olmadığı noktada faiz artırımından başka bir seçenek söz konusu değildi. Enflasyon artışı beklentileri çok yüksek değilken ‘acaba faizde çok büyük bir artışa gerek olmayabilir miydi’ sorusu geliyor akıllara, ancak küresel piyasaların geldiği noktada bu soru da önemini yitiriyordu. Görev değişikliğinin piyasalar üzerindeki etkilerine gelecek olursak, yabancı analistler ve yorumcular son derece negatif şu anda. Türkiye ile biraz daha ilgili olan analistler, faiz artırımını olumlu değerlendirirken, TL güçlenmişken bu olanlar şok etkisi yarattı. Dolar/TL’nin ilk başta 7.80’i görebileceğini düşünüyorum. Sonuç olarak yüzde 19'luk faiz gerçeği varken ne kadar satış gelir, nerede bir dengelenme olur izleyip göreceğiz. Yukarı yönlü hareketin devamı tarihi zirve olan 8.5'ler civarında gerçekleşebilir. Piyasaları yatıştırıcı ve güven verici mesajlar verdiği takdirde TL üzerindeki olası baskı azalacaktır. Yeni gelen Merkez Bankası Başkanının demeçleri takip edilecek. Bir an önce piyasaları yatıştırıcı mesajlar vermesi gerekiyor" açıklaması yaptı.
GELECEK HAFTA VERİLECEK MESAJLARDAN SONRA RESİM NETLEŞİR
Marbaş Genel Müdür Yardımcısı Soner Kuru ise, "Marbaş Menkul Değerler Genel Müdür Yardımcısı Soner Kuru, haftanın ilk işlem günüde kurda yükseliş yaşanacağını belirterek, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Naci Ağbal'ın göreve henüz çok yeni gelmiş olması ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın uzun yıllardır çeşitli kademelerde görev verdiği bir isim olması sebebiyle, bu beklenmedik görevden alma piyasada şok etkisi yarattı. Henüz kararın alınma gerekçesiyle ilgili bir açıklama yok. Ancak bunun yeni yönetimin sıkı para politikaları noktasındaki şahin duruşu nedeni ile olabileceğini düşünüyoruz. Kararla ilgili bir açıklama gelirse oluşan belirsizlik bir parça dağılabilir. Tüm bu çerçevede hafta açılışında kurda yukarı yönlü ve dalgalı bir hareket beklemekteyiz. Önümüzdeki hafta verilecek olası mesajlardan sonra daha net bir resim ortaya çıkabilir. Ama şimdilik yeni yönetimin eski yönetim kadar ‘sıkı duruş’ sergilemeyeceğini düşünüyoruz. Bunun kurda orta uzun vadede yukarı yönlü etki yaratması muhtemel" dedi.
