'Elde edilmesi planlanan ticari faaliyetler çocukların ruhsal ve bedensel gelişimini tehlikeye atıyor'

Emre CAKA

ARTI GERÇEK- Türkiye Dans Sporları Federasyonu’nun 56 saatlik "Bale antrenörlüğü" programı açmasına yönelik tepkiler devam ediyor. Balenin federasyon bünyesinde 56 saatlik "Bale antrenörlüğü" programı açmasına tepki göstereren CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi, "Bale bir sanat dalıdır. Sırf bir federasyona para kazandırmak için baleyi spor dalı saymak, baleyi tüm kökenlerinden koparıp yok etmek anlamına gelir. Devlet verdiği bu onayı derhal iptal etmelidir" dedi.

Yıldız Teknik Üniversitesi, Sahne Sanatları Bölümü Dans Anasanat Dalı mezunu ve Berlin Dance İnstitute (Çağdaş Dans Eğitimi) öğrencisi Ezgi Adanç ile Türkiye Dans Sporları Federasyonu'nun aldığı bu kararı konuştuk. 

En temel sorudan başlayalım istiyorum; Bale dans mıdır, sanat mıdır?

Hareket etme güdüsü, insanın yeryüzündeki yaşamı kadar eski. Dili kullanmadan önce, bedeni kullanarak bir iletişim yolu oluşturulduğu bir gerçek. 

Petit Bourbon sarayında 1500’lu yıllarda Katherina Medici'nin bir düğün şenliği için düzenlediği "Ballet Comique de la Royne" adı verilen dans gösterisi bale tarihinin başlangıcı sayılır. O dönemde şimdiki sahne algısından farklı olarak sarayın avlusu tercih ediliyordu. Yıllar içerisinde farklı ülkelerde gelişim gösterdi ve toplumsal hayatta büyük rol oynadı. 
Türkiye tarihinde ise,  yine aynı yıllarda İstanbul’daki İtalyanlar Venedik elçisinin evinde bir bale gösterisi düzenlemişler, şarkılı ve konulu bu bale kayıtlara ‘dramma per musica (müzikli dram)’ olarak geçmiştir. 

Rönesans döneminden beri insanlık tarihinin içinde olan bale yüzyıllardır, tüm dünya tarafından sanat olarak kabul edilmektedir. Sanat tarihinin en önemli yapı taşlarından birini oluşturmaktadır. En basit anlatımıyla sanat ve spor birbirinden farkli disiplinlerdir. Bale sanattır.

'BALE SANATI HAKKINDA PEK DE FİKİR SAHİBİ DEĞİLLER'

Federasyonun bu hamlesini nasıl yorumlamak lazım ve 56 saatlik bir antrenörlük eğitimi yeterli olacak mıdır?

Türkiye Dans Sporları Federasyonu'nun son günlerde tartışmaya yol açan "bale antrenörü" yetiştireceğini iddia ettigi programı inceledim. Öncelikle dünyanın hiç bir yerinde, baleye dair hiç bir akademik araştırmada, hiç bir pratik faaliyette "bale antrenörü" diye bir tanım söz konusu değil. Sadece buradan bile kafamızda soru işaretlerine yol açan program hakkında daha çok arastırma yapıp, katılım için ön koşulları inceledigimde, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, 18 yaşını doldurmuş olmak, lise mezunu olmak gibi ibareler yer alıyor. Bu ön koşullara baktığımızda bu programın yaratıcılığın bale sanatı hakkında pek de fikir sahibi olmadıkları kanısına varıyorum.

Bale sanatçıları çok küçük yaşlarda eğitim almaya başlayıp, hayatını bu sanata adayıp, büyük emek veriyorlar. 8 ile 14 yıl arası değişen eğitim süreçlerinden geçiyorlar. 7 günde 56 saat sürecek olan bu egitimin yıllarca konservatuarlarda ter döken dansçıların emeklerini hiçe saymak olarak görüyorum.

56 saatte bir insanın, bedeninin balede yetkin olacak pozisyona gelmesi anatomik olarak imkansiz bir şeydir.  Ben çagdaş dans mezunu bir dansçıyım, uzun yıllar okulda her gün ağırlıklı bale dersi gördük. Konservatuar eğitiminin sonunda bile kendime balerin diyemiyorum. Türkiye Dans Sporları Federasyonu bunu 56 saatte mümkün kılıyor. 

İNSAN VÜCÜDUNA BÜYÜK ZARARLAR VEREBİLİRLER

Bale eğitiminde uzun yıllar farklı metotlarla desteklenen kas ve kemik yapısı üzerinde bir çalışma disiplinine uymak gerekmektedir. Federasyonun açtığı bu eğitime katılan insanların bedenlerine bu kadar kısa sürede alacakları eğitimle büyük zararlar verebileceğini düşünüyorum.

Bu işin diğer bir boyutu ise, 7 gün sürecek olan eğitimden çıkmış bale antrenörleri küçük yaştaki çocuklara eğitim vermeye başlayacaklar. Küçük yaştaki çocuklar için olası fiziksel sakatlıklar ve pedagojik problemlerin ihtimalinin göz önünde bulundurulması gerekiyor. Bu kadar risk barındıran bir işe girilmesi akıllara elbette maddi bir çıkar güdüldüğü gerçeğini getiriyor.

'KURUMLARA RANT SAĞLAMAK AMACIYLA...'

Kişilere ve kurumlara rant sağlamak amacıyla girişilen bu tarz projelerin ne anlama geldigini bütün meslektaşlarım okuyabiliyor. Elde edilmesi planlanan bir takım ticari faaliyetlerin, kişilerin sağlığını, çocukların ruhsal ve bedensel gelişimini tehlikeye attığını unutmamak gerekir. Aynı zamanda köklü bale sanatına ve yıllardır mücadele eden bale sanatçılarına yapilan bir saygısızlık oldugunun altını tekrar tekrar çizmek gerekiyor. 

Diğer ülkelerde nasıl işliyor süreç?

Bale eğitiminde ülkeler arası ekol farklılıkları tabii ki olabiliyor. Fakat hiç bir yerde 56 saatte alınan bir eğitim modelini görmedim, rastlamadım. 

Cimnastik ve bale arasında bir bağ kurulabilir mi? Bildiğiniz gibi jimnastik bir spor ve olimpiyatlarda da yer alıyor

Bale sanatını ve cimnastik sporunu birleştiren benzerlikler elbette bulunabilir. Birbirinden faydalanabilirler. Temelde bedensel disiplinlerinde ikisinin de esneklik, güçlü kas yapısı, sağlıklı iskelet yapısı, denge gibi ortaklaşılan noktalar vardır. Spor disiplinleri arasında cimnastik, temel bir basamak olarak görülüyor. Bale de dans disiplinleri arasında diğer alanlara fayda sağlayan ve temellerini atan bir yere sahip.