Valparaiso’da bir cafede Jaima Bassa ile konuşuyorduk. Şili Anayasa komisyonun başkan yardımcısı, hukuk profesörü, hani şu diktatörlük anayasasını değiştirmek isteyen anayasa, oldukça özgürlükçü ve kurucu unsurlar arasında içinde herkesin olduğu. Masada yeşil bir çorba içiyorduk, bol avokadolu, Şili’de sıkça yenilen sandviçler, sıralarını bekliyorlardı, peynirleri bolca dışarı taşmış ama her şeyden çok koca bir şaşkınlık hakim sofrada, bizim sorularımızda ve daha şaşırtıcı olan ise cevaplarda; bu anayasa neden reddedildi halk oylamasında?
Referandumdan sadece 6 ay önce yeni başkan görevi devralmıştı. Sol ittifaktı kazanan, Boric 35 yaşında genç başkan ve az bir farkla da reddedilmedi ‘Dünyanın en ilerici’ anayasası, yüzde 60 gibi bir oy oranıydı, bu anayasaya ‘hayır’ diyen. Halbuki 2020 yılında yapılan halk oylamasında halkın yüzde 80’i Pinochet anlayasının değişmesi yönünde oy kullanmıştı.
Yani Pinochet’i rejimini herkes biliyordu.
‘CİNAYETİ BEN GÖRDÜM, KÖR BALIKÇI GÖRDÜ'
Bu yüzden sofranın ana menüsünün şaşkınlık olması çok normaldi. Çünkü sadece bununla kalmıyordu şaşkınlık. Mesela bu anayasada en çok tartışmaya neden olan, Şili milliyetçilerinin ‘ülke bölünür’ diye ağızlarına pelesenk ettikleri, yerli halklara tanınan, otonom haklara sahip olacak Mapuche bölgelerinde de anayasa çoğunlukla ‘Hayır’ oyu aldı! Tekrar edersem ‘Mapuche’ler kendilerine birçok hak tanıyan anayasa değişikliğine ‘hayır’ dedi.
‘deli cafer ismail tayfur ve şaşı
maktulün onbeş yıllık arkadaşı
üçü kamarot öteki aşçıbaşı
dört bıçak çekip vurdular dört kişi’
Hegemonyayı parçalamak, sadece diktatörü değil, kafamızdaki diktatörlük parçalarını, travmayı ve günlük hayata sinmiş sıradan mazoşizmi parçalamak daha da zordu .Özellikle düzenin kenarında baş aşağı sarktığımız uçuruma düşmemek için, tutunduğumuz parçanın da elimizden kayacağı kanaati, kör balıkçıyı da cinayete katıyordu.
Mesela cezaevindeki mahkumlar da bu yeni anayasaya, büyük bir çoğunlukla ‘hayır’ dedi!
Ne bileyim, hani gelecek günlerde bir şeyler de değiştirmek isteriz diye anlatıyorum bunları, gerçi daha çok var o zamanlara, hele Şili’deki mücadele ile de kıyaslarsak.
Yukarda söylediğimin dışında da nedenleri var Jaima Bassa ile konuştuğumuz ama bunlar başka yazıya kalsın.
Ve zaten ‘Ben vursam kendimi vuracaktım’…
*Şiir cinayet saati; Atilla İlhan
Metin Yeğin: Yazar, belgeselci, sinemacı, gazeteci, avukat, seyyah... CNN-Türk, NTV, Kanal Türk, Al Jazeera, Telesur televizyonlarına 200'e yakın belgesel ve kurmaca filmler yaptı. Türkiye'de Cumhuriyet, Radikal, Birgün, Gündem; Gazeteduvar, dünyada, Il manifesto, Rebellion gazetelerine köşe yazıları yazdı. Dünyanın sokaklarını anlattığı 10'dan fazla kitaba sahip. Birçok ülkede kolektif çalışmalara katıldı, kooperatif örgütlenmelerine öncü oldu. Ekolojik direnişlere katıldı, isyanlara tanıklık etti.
