"İBB tarafından Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan başkanlığında yapılan büyükşehir belediye başkanları toplantısının ardından yapılacağı belirtilen yasal düzenlemelerle ilgili 109 sayfadan oluşan kapsamlı bir rapor hazırlandı.
İBB’nin yerel yönetimlerle ilgili pek çok yasada kapsamlı değişiklik önerilerinin yer aldığı Rapor doğrudan Cumhurbaşkanlığı’na gönderildi.
İBB’nin raporunda öne çıkan bazı öneriler özetle şöyle: (Cumhuriyet Gazetesi, 17 Ocak 2020)
"- Belediyeler; "orta ve yüksek öğrenim öğrenci yurtları işletmek" ve "okul- öncesi eğitim kurumları açmak" gibi yetkilere de sahip olmalı.
- Genel sekreter ve belediyeye bağlı kuruluşların ve belediye şirketlerinin genel müdürleri ile yönetim kurulu üyeleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın onayı alınmadan belediye başkanı tarafından atanabilmeli.
- Belediye meclislerinde alınan kararların kesinleşmesi için, mülki idare amirine gönderilmesi zorunluluğu kaldırılmalı.
- İlgili yasalarda "mabet" tanımı, "cami, mescit, cemevi, kilise, havra vb." olarak değiştirilmeli.
- Belediyelerin genel bütçe vergi gelirlerinden aldığı pay artırılmalı. Büyükşehir belediyelerine, belediye sınırları içindeki vergi gelirlerinin toplamından yüzde 6 yerine, yüzde 10 pay verilmeli; büyükşehir ilçe belediyelerine ayrılan pay ise yüzde 30’dan yüzde 50’ye yükseltilmeli.
- Motorlu Taşıtlar Vergisi toplamının yüzde 15-30’luk kısmı ilgili belediye hesabına aktarılmalı. Doğalgaz tüketiminden de belediyelere pay verilmeli.
- Belediye başkanına, belediye meclisinde bulunan "borçlanmaya karar verme" yetkisi verilmeli.
- Yurtdışındaki belediyeler ile işbirliği kurulmasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan izin alınması zorunluluğu kaldırılmalı.
- Belediyelerin biriken kamuya olan borçları bir defalığına affedilmeli veya en azından faizsiz olarak yeniden yapılandırılmalı.
- İçişleri Bakanlığı’na tanınan belediye başkanını görevden uzaklaştırma yetkisi mahkeme kararına bağlanmalı. Belediye başkanının, hakkındaki suçlamalardan beraat etmesi halinde görevden uzaklaştırma kararı "kendiliğinden" kalkmalı."
*****
Yukarıdaki Raporu okuduğunuzda maddelerin neredeyse tümüne katılmak mümkün çünkü çoğu haklı maddeler.
Ancak, mesele bu Rapora giren maddelerde değil de daha ziyade bu Raporda ifade edilmemiş konularda.
Söz konusu Rapor İBB’nin bir öneri Raporu olduğuna göre kanımca çok daha radikal ve yaşamsal konuları kapsamalı idi.
Raporda neler olduğundan ziyade nelerin olmadığı ilgimi çekti doğrusu.
Raporda neler yok?
1-Parsel bazında imar planı değişikliğinin yasaklanması önerisi yok.
2-Hadi bu "parsel bazında imar değişikliği yasağını" tercih etmediniz, kent rantlarının üretilmesinden yanasınız, olabilir, ancak bu durumda da sosyal demokrat belediyecilik, çağdaş belediyecilik bu rantları kente geri döndürecek "rant vergisini" zorunlu kılar. Kent rantları vergisinin bu öneriler içinde bulunmaması büyük bir sorun kanımca.
3-İhale sistemi ile ilgili de Raporda yerel yönetimlerde büyük yolsuzlukların, kayırmacılıkların önüne geçebilecek bir öneri yok.
4-Raporda mevcut vergilerden daha fazla pay isteniyor ama yerel yönetimlerin yerel seçilmişler marifetiyle sadece yerel hizmetlerin finansmanı için yerel vergi salma isteği de bulunmuyor; biliyorum, bu konu çok netameli bir konu ama yine de artık gerçek bir yerel yönetim sistemi için tartışmaya açılmalı kanısındayım.
5-Konuya ucundan girilmiş ama Anayasanın 123. ve 126. maddeleri arasında merkeze tanınan olağanüstü yetkilerin de gerçek bir yerel yönetim sistemi kurulması için yeniden düzenlenmesi şart ama bu konuya da fazla mahcup bir ifade ile değinilmiş; merkezi ve yerel hizmetler arasında hiyerarşi tanımlanamayacağına göre "idari vesayet" kavramının da mutlaka yeniden düzenlenmesi gerekiyor.
Bu tür raporlar kanımca en radikal gibi duran ama çok gerekli önerilerin dile getirilmesi için en iyi ortamlar.
