Müsilaj felaketi gündeme geldiğinde Marmara’ya boşaltılan atıksuların büyük bölümünün arıtılmadığını öğrenmiş olduk. "Ön arıtma" denilen şey, sadece atığın fiziksel kısımlarını ayıklamaktan ibaret. Yani arıtma değil.
Ancak azot, fosfor, ağır metaller ve toksik maddeleri bertaraf etmenin en etkili yolu, hem biyolojik hem kimyasal arıtma yapılan "ileri arıtma". Marmara’yı kurtaracaksak, "ileri arıtma"ya geçmek, en acil iş.
İstanbul’un atıksuyu ve arıtmasıyla ilgili ne planlandığını, mevcut durumu İSKİ’ye sordum... Buna göre Baltalimanı, Tuzla, Küçükçekmece, Yenikapı, Üsküdar, Küçüksu, Paşabahçe ve Şile’den ön arıtmayla denize deşarj yapılıyor. Yıl sonunda Baltalimanı ve Tuzla’daki tesisler, biyolojik arıtmaya geçecek.
1- İstanbul’un evsel, endüstriyel ve tarımsal atığının miktarı nedir? Ne kadarı ön arıtma, ne kadarı kimyasal, ne kadarı biyolojik olarak arıtılıyor?
İstanbul’da günlük olarak arıtılan atık su 3.8 milyon m3. İstanbul genelinde atıksuların %40’ı ileri biyolojik/biyolojik atıksu arıtma tesislerinde, %60’ı ise ön arıtma tesislerinde arıtılıyor.
2- İstanbul’da kaç adet arıtma tesisi mevcut? Deniz deşarjından vazgeçip, biyolojik ve kimyasal arıtmaya geçmeyi, arındırılmış suyu şehirde sulama vs. için kullanmayı düşünüyor musunuz?
İstanbul’da toplam 89 atık su arıtma tesisi bulunuyor: 10 adedi ileri biyolojik, 71 adedi biyolojik ve 8 adedi ön arıtma tesisi. 2021 yılı içerisinde Tuzla ve Baltalimanı Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisleri tamamlanacak. Küçükçekmece’nin atıksuları da tüneller aracılığıyla Ataköy ve Ambarlı İleri Biyolojik Atıksu Arıtma tesislerine aktarılacak. İstanbul’da ileri biyolojik atıksu arıtma tesislerinden elde edilen geri kazanım suları sanayi ve park/bahçe sulamada kullanıldı. (M.E not: Ne kadarının kullanıldığını bilmiyoruz ancak biyolojik arıtma yapılanlar da çoğunlukla derelere ve denize boşaltılıyor.)
3- İstanbul/Marmara’da hangi noktalarda deniz deşarjı yapılıyor?
İSKİ’nin sorumluluk alanı içinde arıtıldıktan sonra derin deniz deşarjı yolu ile Marmara Denizi’ne deşarjı olan 7 adet Biyolojik ve İleri Atıksu Arıtma tesisi bulunuyor: Gümüşyaka, Çanta, Silivri, Selimpaşa, Büyükçekmece, Tuzla. Ayrıca Küçükçekmece’deki Ön Arıtma Tesisi’nden derin deniz deşarjı yapılıyor.
Marmara Denizi’ne dereler vasıtasıyla arıtılmış atık su deşarjı olan atık su arıtma tesisleri ise 9 adet.
4- İçme suyu ve arıtma için İller Bankası bünyesindeki SUKAP’ın İstanbul bütçesi nedir, ne şekilde kullanılıyor?
Bu soruya İller Bankası web sayfasından yapılan alıntı dışında bilgi alamadım. İller Bankası’na, Belediyelerin su, kanalizasyon altyapı işleri için 2011-2020 yılları arasında toplam 5 Milyar 595 Milyon 876 Bin TL ödenek aktarıldı. Belediyelere 4 Milyar 783 Milyon 661 Bin TL hibe edildi, 6 Milyar 991 Milyon 501 Bin TL kredi olarak verildi. Yani toplam 11 Milyar 775 Milyon 162 Bin TL, belediyelerin su kanalizasyon ve altyapı projeleri için tahsis edildi.
"SUKAP kapsamında 1.125 adet iş bitirildi" deniyor ama bu işler nedir, hangi belediyeler, ne şekilde yararlandı, nereye harcadı konusunun acilen cevaplanması gerekiyor. (M.E.)
5- İSKİ’nin yeni atıksu arıtma tesisi projeleri var mı? Tesislerin özellikleri neler? Ne zaman faaliyete geçecekler?
İstanbul geneli ve Melen havzasında 23 adet atıksu arıtma tesisi planlandı. Paşaköy, Ambarlı, Ataköy, Tuzla ve Silivri İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesislerine, kapasite artışı ile ilave arıtma tesisleri yapılması planlanlanıyor.
Yenikapı ve Baltalimanı ön arıtma tesisleri, biyolojik arıtmaya dönüştürülecek. Ayrıca Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi planlanan yerler: Kadıköy, Tuzla-Pendik, Adalar, Ümraniye, Başakşehir, Riva, Gümüşdere ve Maltepe.
Üsküdar, Küçüksu, Paşabahçe ve Şile Kumbaba’daki ön arıtma tesislerinin ise de ileri biyolojik atıksu arıtma tesislerine dönüştürülmesi planlanıyor.
