Prof. Roubini Harvard doktoralı çok önemli bir iktisatçı, 1958 İstanbul doğumlu, bunu da hatırlatalım, Project Syndicate sitesine önümüzdeki döneme ilişkin dört senaryoyu yazdı.
Dünya Gazetesi de bu yazıyı kendi sitesine almış, önemli bir iş yapmış, ben de Dünya Gazetesi’nden kendilerini kutlayarak alıntı yapıyorum.
"Küresel finansal krizi öngörebildiği için "Kriz Kâhini" olarak da tanınan Nobel ödüllü ekonomist Nouriel Roubini Wall Street’in ve merkez bankalarının en pembe senaryoya inandığına dikkat çekti ve kendisi de "aşırı ısınma" senaryosunun gerçekleşeceğini, ardından da orta vadede bugünkü "ılımlı stagflasyon" seyrinin "ağır stagflasyona" dönüşebileceğini öngörüyor."
SENARYO 1: GÜÇLÜ BÜYÜME-YAVAŞLAYAN ENFLASYON
- Mevcut stagflasyon dönemi Delta varyantının oluşturduğu geçici bir süreç. Delta zayıfladıkça, arz darboğazları da rahatlayacak, büyüme hızlanacak ve enflasyon düşecek.
- Piyasalar bu senaryoda "reflasyon" işlemlerine geri dönecek ve güçlü büyüme şirket gelirlerine ilişkin beklentileri iyileştirerek hisseleri de yükseltecek
- Bu pembe senaryoda enflasyon merkez bankalarının %2 hedeflerine geri gelecek
- Tahvil getirileri kademeli olarak reel faiz oranlarıyla birlikte yükselecek
- Merkez bankaları küresel piyasaları şoka uğratmadan destekleri varlık alımlarını azaltarak geri çekebilecek.
- Yatırımcılar hisselerde ABD’den Avrupa, Japonya ve gelişen piyasalara dönecek.
- Teknoloji gibi büyüme yaşayan hisselerden döngüsel hisselere bir rotasyon olacak.
SENARYO 2: AŞIRI ISINMA - GÜÇLÜ BÜYÜME - YÜKSEK ENFLASYON
- Tedarik darboğazlarının çözülmesiyle büyüme hızlanacak, ancak enflasyon yüksek seyretmeye devam edecek ve "geçici olmadığı" anlaşılacak.
- Harcanmamış tasarruflar ve ötelenen talep yüksek seyrederken, ultra-gevşek para politikaları ve mali politikalar talebi daha da artıracak.
- Harcamalarla gelen büyümeye hedeflerin üzerinde seyreden enflasyon da eşlik edecek ve merkez bankaları haksız çıkacak.
- Bu senaryoda piyasaların tepkisi merkez bankalarının nasıl tepki vereceğine göre değişecek:
- Merkez bankaları tepki vermekte gecikirse reel tahvil getirileri düşük seyrederken hisseler bir süre daha yükselmeye devam edecek. Ancak enflasyon beklentilerindeki yükseliş nihayetinde nominal ve hatta reel tahvil getirilerini yükselterek hisselerde düzeltmeye neden olacak.
- Eğer merkez bankaları şahinleşir ve enflasyonla mücadele etmeye başlarsa reel faiz oranları artar, tahvil getirileri daha da yükselir ve hisse piyasalarında daha da büyük bir düzeltme görülür.
SENARYO 3: STAGFLASYON - ZAYIF BÜYÜME - YÜKSEK ENFLASYON
- Orta vadede stagflasyon süreci devam edecek ve yüksek enflasyona çok daha yavaş bir büyüme eşlik edecek.
- Enflasyon gevşek para, kredi ve mali politikalarla beslenmeye devam edecek.
- Merkez bankaları yüksek kamu ve özel sektör borçları yüzünden borç kapanına sıkışacak ve küresel finans piyasalarında bir çöküş tetiklemeden normalleşmekte hayli zorlanacak.
- Tedarik şoklarının devam etmesi büyümeyi daha da yavaşlatacak, üretim maliyetlerini artırarak enflasyon baskılarına yenilerini ekleyecek. Bu olası şokların kaynakları ise Roubini’ye göre şöyle: Küreselleşmede tersine seyir, artan korumacılık, tedarik zincirlerinde "Balkanlaşma", nüfusların yaşlanması, göç kısıtlamaları, ABD-Çin gerilimi, iklim değişikliğinin emtia fiyatları üzerindeki etkileri, pandemiler, siber savaşlar, gelir ve servet eşitsizliğiyle mücadele.
- Bu senaryoda enflasyon beklentileri kontrol edilemediğinden, nominal tahvil getirileri çok daha fazla yükselecek. Reel tahvil getirileri de - merkez bankaları geç hareket etse bile - yükselecek çünkü hızlı ve volatil fiyat artışları uzun vadeli tahvillerde risk primini yükseltecek.
- Hisse piyasalarında muhtemelen "ayı piyasasına" geçişe yol açacak - son zirvesinden en az %20’lik - keskin bir düzeltme görülecek.
SENARYO 4: ZAYIF TALEP - ZAYIF BÜYÜME - ZAYIF ENFLASYON
- Son senaryoda büyüme zayıflayan talebe bağlı olarak yavaşlıyor.
- Özellikle de - parasal ve mali - destekler çok erken çekilirse zayıflayan talep geçici değil yeni normal hale gelebilir.
- Zayıf talep ve zayıf büyüme enflasyonu da zayıflatır
- Hisselerde zayıf büyüme görünümünü yansıtacak bir düzeltme görülür ve tahvil getirileri daha da düşer, çünkü reel getiri ve enflasyon beklentileri de daha düşük olacaktır.
Bakalım hangi senaryo gerçeklere daha yakın gerçekleşecek?
Prof. Roubini üçüncü senaryoyu daha muhtemel görüyor.
Üçüncü senaryo gerçekleşir ise bu senaryonun Türkiye ekonomisine etkileri ne olur?
Seçim takvimini ve sonuçlarını nasıl etkiler?
