Türkiye’de çevre ve yaşam alanları mücadelesi tarihine geçen en önemli direnişlerden biri hiç şüphesiz Kanadalı altın madeni şirketi Alamos Gold’a karşı Kazdağları’nda verilen mücadeledir.

Çevre ve yaşam savunucuları tüm baskılara, zorluklara, yıldırma girişimlerine ve para cezalarına rağmen 425 gün nöbet tutarak direndi ve cehennem çukurlarına izin vermeyerek şirketi Kazdağları’ndan kovdu.

Her ne kadar örneklerini giderek daha az görüyor olsak da, bu gerçekten Türkiye’deki çevre mücadelesi açısında önemli bir kazanımdır.

Alamos Gold’un Kazdağları’nda sahneye çıktığı ilk dönemlerden itibaren altın madenciliğinde Kanadalı şirketlerin baskın oluşuyla ilgili pek çok yazıldı çizildi.

Türkiye’nin pek çok yerinde altın madenciliği ruhsatlarının defalarca nasıl el değiştirdiğini, yerelde kurulan şirketler eliyle yerli şirketlerin faaliyetleri gibi gösterilen pek çok projenin arkasında nasıl yabancı şirketlerin olduğunu fark ettik.

Şimdi bugünkü tabloya baktığımızda ise aslında tablonun yerli şirketler lehine değişiklik gösterdiğini, yabancıların yerini isimlerini pek çok ihaleden, mega projeden ve bir kalemde silinen vergi borçlarından bildiğimiz şirketlerin aldığını görüyoruz.

Tablodaki bu değişimi, kimlerin sahneden çekilip yerine kimlerin geldiğini sevgili Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği Başkanı Süheyla Doğan’ın da yardımlarıyla ortaya koyduk.

Çanakkale ve etrafı için altın madenciliği tehdidi son sürat sürüyor. Çanakkale ilinde devam eden madencilik projelerine başlıklar halinde bakalım…

- ALAMOS GOLD

Kirazlı Altın Madeni’nde şirketin ruhsatı 13 Ekim 2019 tarihinde doldu, ancak yoğun şekilde sürdürülen mücadele sonucu ruhsat uzatılmadı. Şirket Orman Bakanlığı protokolü nedeniyle iki yıl daha sahada faaliyet göstermeden kaldı. Protokol süresi dolunca alandan çıkarıldı. Şimdi çevreciler bölgede rehabilitasyon yapılmasını istiyor. Bakanlık, son durum sorulduğunda “Projesini hazırlıyoruz, ödenek bulursak yapacağız” diye yanıtlıyor. Şirket uluslararası tahkime gitti.

Ağı Dağı Altın Madeni’nde şirketin aldığı “ÇED Olumlu” kararının üzerinden yedi yıl geçti. Bugüne kadar hiçbir işlem yapmadıkları için kararın düşmesi gerekiyor. Bu konuda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na başvurular yapıldı. Bakanlık sorulara hali hazırda sürüncemede bırakan yanıtlar verdi.

Çamyurt Altın Madeni’nde şirket, “Kapasite Artışı ÇED Başvurusu” yaptı. 6 Ekim 2018 tarihinde Halkın Katılım Toplantısı düzenlendi, daha sonrasında süreç durdu.

- NUROL HOLDİNG - TÜMAD MADENCİLİK

Lapseki’de Şahinli Köyü yakınlarında 2017’de üretime başladı.

Şirket daha sonra bu projenin hemen bitişiğinde bulunan Eczacıbaşı Holding’e ait 68955 Ruhsat Numaralı Sahada Altın Gümüş Madeni Ocağı Kapasite Artışı projesini devraldı ve yeni ÇED süreci başlattı.

4 Ocak 2022 tarihinde Halkın Katılım Toplantısı ve 30 Haziran 2022 tarihinde İDK (İnceleme Değerlendirme Komisyonu) toplantısı gerçekleştirildi. Henüz “ÇED Olumlu” kararı çıkmadı, kararın çıkması bekleniyor.

- CENGİZ HOLDİNG - TRUVA BAKIR MADENCİLİK

Bayramiç ve Çan Halilağa-Hacıbekirler Köyleri yakınlarından 20054260 Ruhsat Numaralı Sahada Kuvars (sileks) Ocağı ÇED süreci başladı, 12 Mart 2015 tarihinde “ÇED Gerekli Değil” kararı verildi.

20064172 Ruhsat Numaralı Sahada Kuvars (sileks) Ocağı ÇED süreci başladı, 25 Mart 2015 tarihinde “ÇED Gerekli Değil” kararı aldı.

20061700 Ruhsat Numaralı Sahada Demir Ocağı için 28 Temmuz 2017 tarihinde ÇED süreci başlattı. Daha sonra bu süreç durdu ve devamı gelmedi.

87513 Ruhsat Numaralı Sahada Halilağa Bakır Ocağı Kapasite Artışı, Cevher Zenginleştirme Tesisi ve Atık Depolama Tesisi için 10 Ağustos 2020 tarihinde ÇED süreci başlattı. 15 Eylül 2020 tarihinde Halkın Katılımı, 10 Şubat 2021 tarihinde İDK toplantıları yapıldı ve proje 26 Temmuz 2021 tarihinde “ÇED Olumlu” aldı. Karar dava edildi, bilirkişi keşfi yapıldı. Rapor davacılar açısından olumlu geldi. Yürütmeyi durdurma kararı alındı, şirket itiraz etti. Mahkeme bilirkişiden ilave rapor istedi. Şirket rapordaki hususları tamamladığını belirterek, ÇED raporunu yeniden düzenledi ve Bakanlığa sundu. Halkın katılımı olmaksızın 13 Ekim 2022 tarihinde İDK toplantısı yapılması kararı alındı.

Şirket Bayramiç-Söğütgediği Köyü yakınında 20054260 Ruhsat Numaralı Sahada Kuvars (sileks) Ocağı için 13 Ekim 2021 tarihinde ayrı bir ÇED süreci başlattı.

- KOZA MADENCİLİK - TMSF

Şirket, Serçiler ve Terziler Köyü yakınlarında 17 Temmuz 2017 tarihinde Altın Gümüş Ocağı projesi için “ÇED Olumlu” aldı. Proje aradan süre geçtikten sonra dava edildi.

Bu sürede 201001197 Altın Gümüş Madeni Kapasite Artışı için 2 Aralık 2020 tarihinde ÇED süreci başlatıldı, 6 Temmuz 2021 tarihinde Halkın Katılım Toplantısı yapıldı.

Bu arada ilk proje için dava kazanıldı. Şirket kaybettiği dosya için 18 Şubat 2022 tarihinde yeniden ÇED süreci başlattı. 28 Şubat 2022 tarihinde Halkın Katılımı Toplantısı yapıldı, ÇED süreci devam ediyor.

- LIBERTY GOLD/TECK MADENCİLİK - ORTA TRUVA MADENCİLİK

2014’de kuvars için dört ayrı ruhsat kapsamında ÇED süreci başlattı, hepsine “ÇED Gerekli” kararı verildi.

69050 Ruhsat Numaralı Demir Ocağı için 4 Eylül 2014 tarihinde ÇED süreci başlattı, yine “ÇED Gerekli” kararı verildi. Bu proje 30 Aralık 2016 tarihinde “ÇED Olumlu” kararı aldı.

69050 Ruhsat Numaralı Feldispat Ocağı için ÇED süreci başlattı, bu kez 20 Kasım 2014 tarihinde “ÇED Gerekli Değildir” kararı aldı.

20050783 Ruhsat Numaralı Kuvars Ocağı başvurusu yaptı, 20 Ocak 2015’te “ÇED Gerekli” kararı verildi.

200810225 Ruhsat Numaralı Kuvars (sileks) Ocağı başvurusu yaptı, 25 Mart 2015 tarihinde “ÇED Gerekli Değildir” kararı verildi. 200810225 Ruhsat Numaralı Sahada Kuvars Ocağı ve 200810226 Ruhsat Numaralı Sahada Kuvars Ocağı başvurusu yaptı, 26 Mayıs 2016 tarihinde Halkın Katılımı, 8 Eylül 2016 tarihinde İDK toplantıları yapıldı, 19 Kasım 2016 tarihinde “ÇED Olumlu” aldı.

200810227 Ruhsat Numaralı Sahada Kuvars (sileks) Ocağı, 20050783 Ruhsat Numaralı Sahada Kuvars (sileks) Ocağı, 200810224 Ruhsat Numaralı Sahada Kuvars (sileks) Ocağı projeleri için 2019 yılında ÇED süreci başlattı. Buna çevreciler defalarca itiraz etti, “burası altın madenidir, ÇED gerekli değildir kararı vermeyin” dedi, 200810224 Ruhsat Numaralı Sahada Kuvars (sileks) Ocağı için 21 Kasım 2019 tarihinde “ÇED Gereklidir” kararı verildi. Şirket bu proje ile ilgili fizibilite raporunu yayınladı.

- CİNER HOLDİNG - PARK TEKNİK MADENCİLİK

201200256 Ruhsat Numaralı Sahada Sondajlı Maden Arama Faaliyeti ve 201200270 Ruhsat Numaralı Sahada Sondajlı Maden Arama Faaliyeti projeleri için 1 Nisan 2015 tarihinde “ÇED Gerekli Değildir” kararları aldı.

Sonra 201200256 Ruhsat Numaralı Sahada Kuvars Ocağı ve 201200270 Ruhsat Numaralı Sahada Kuvars Ocağı adı altında 25 hektarlık alanlar için ÇED başvurusu yaptı. Süreç devam ediyor, çevreciler projenin aslında kuvars madeni görünümlü altın madeni projesi olduğunu belirtiyor.

- PUMİCE MADENCİLİK

Ayvacık Kısacık Köyü’ne 200805708 Ruhsat Nolu Altın Madeni Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi için 30 Eylül 2015 tarihinde ÇED süreci başladı, 2 Ekim 2015 tarihinde Halkın Katılımı ve 15 Haziran 2017 tarihinde İDK yapıldı, daha sonrasında süreç durdu.

- CVK MADENCİLİK

Yenice Kalkım - Karaaydın Köyü’nde Kurşun Çinko Bakır Madeni kapasite artışı projesi için 18 Aralık 2015 tarihinde ÇED süreci başlatıldı. 22 Ocak 2016 tarihinde “ÇED Gerekli Değildir” alan projenin faaliyetleri devam ederken, proje için sürekli kapasite artırımına gidiliyor.

- OREKS MADENCİLİK

Yenice Kalkım-Karaaydın Köyü’nde Bakır Kurşun Çinko Gümüş Maden Ocağı kapasite artırımı için 25 Mayıs 2016 tarihinde ÇED süreci başlattı. 10 Haziran 2016 tarihinde “ÇED Gerekli değil" kararı aldı. Faaliyetlerine devam eden proje için sürekli kapasite arttırımı yapılıyor.

Elbette hâlihazırda devam eden ve yapılmak istenen altın madenciliği projeleri sadece Çanakkale ile sınırlı değil.

Hemen sınır komşusu Balıkesir’de altın madenciliği konusundaki son duruma bir sonraki yazıda devam edeceğiz.