Fransa, son haftalarda son derece ilginç bir satın alma hikâyesini konuşuyor.
Fransa'nın en önemli gazetelerinden Le Monde'un yüzde 49 hissesi Çek milyarder Daniel Kretinsky tarafından satın alındı.
Ne var bunda diyebilirsiniz ama bu hikâye sıradan bir medya satın alması değil.
İşin içinde Orta Avrupa'nın başta kömür ve doğalgaz olmak üzere en büyük fosil yakıt yatırımcısı var, Le Monde'un 'Kim bu Daniel Kretinsky?' diye işin peşine düşmesi var, Kretinsky'nin Rusya lideri Putin'e yakınlığı var, hatta Fransa'da Cumhurbaşkanlığı ve Dışişleri makamlarının bu gelişmeden rahatsızlığı var.
Baştan başlayalım...
Çek iş insanı Daniel Kretinsky, Le Monde hisselerinin bir bölümünü satın almak üzere şirketin çoğunluk hisselerine sahip olan Lazard Bankası'nın da sahibi Mattieu Pigasse ile masaya oturdu. Pazarlık sonucu Kretinsky, Le Monde hisselerinin yüzde 49'luk bölümünü satın aldı.
Bu aslında Kretinsky'nin Fransa'daki ilk medya satın alması değil. Çek iş insanı daha önce aylık Elle ve Télé 7 Jours dergileriyle, haftalık Marianne dergilerini almıştı. Ekim ayının sonunda da Le Monde'un çoğunluk hisselerinin sahibi Pigasse'a ortak oldu, çoğunluk hisse hâlâ Pigasse'ta ancak yüzde 49 az buz bir oran değil.
Kretinsky'nin Le Monde'un tamamını satın almak niyetinde olduğu ancak bu durumun gazetenin bağımsızlığını etkileyebileceği endişeleri ortaya çıkınca Kretinsky bu iddiayı yalanladı, "Fransızca konuşuyorum ve Frankofil'im" dedi, çıktı işin içinden...
İlginç kısım tam da burada başlıyor. Satın alma işini Fransa'nın bir diğer önemli gazetelerinden Liberation ortaya çıkardı, Le Monde da arkasından işin peşine düştü.
Le Monde hisselerinin önemli bir bölümünü satın alan adamın haberini "Aux origines de la fortune de Daniel Kretinsky" (Daniel Kretinsky'nin servetinin kökenleri) başlığıyla haberleştirdi, Kretinsky'nin bütün şeceresini ortaya döktü.
Kretinsky, Orta Avrupa'nın en büyük enerji devlerinden EPH (Energetický a průmyslový holding) Holding'in sahibi. Grup, enerji üretim, depolama ve iletim şirketlerine sahip. Farklı ülkelerde 25 bin kişi çalıştırıyor. 2017'de vergi öncesi elde ettiği kârı 1.9 milyar euro. Kretinsky'nin en büyük özelliği, artık işletme ömrünü doldurmuş kömür madenlerini ve termik santralleri satın alarak tekrar işletmeye devam etmesi...
Hatta öyle ki Le Monde haberinde, Kretinsky'nin Fransa'da kömürle çalışan son iki termik santrali de almak istediğini yazdı. Avrupa ülkelerinin fosil yakıt endüstrilerinden kademeli çıkış ve karbon emisyonlarını azaltma stratejisinin tam tersine hareket eden biri ve bunu yaparken hiç endişe duymaması dikkat çekici.
Kretinsky, daha önce Financial Times'a verdiği bir demeçte, "Gelecek en az 10, muhtemelen 20 yıl boyunca Avrupa'nın rüzgar ve güneş enerjisini desteklemek için hâlâ fosil yakıtlara ihtiyaç duyacağını" söylemiş.
Beyond Coal (Kömürün Ötesinde) hareketinin 2016 verilerine göre EPH, Avrupa'da Alman RWE'nin hemen ardından en fazla karbon emisyonuna sahip ikinci şirket.
Kretinsky'nin CMI (Czech Media Invest) adı altında ülkesinde medya yatırımları da var. Çekya'da en çok okunan tabloid Blesk gazetesinin de sahibi. Çekya'da ne kadar AB karşıtı siyasetçi varsa onları destekliyor. Haliyle kendi çıkarlarıyla ve ilişkide olduğu siyasi güçlerle taban tabana ters şeyler söyleyenler onun hedefinde.
Çünkü Çekya'nın en zengini Petr Kellner ile arası mükemmel ve ikisi Rusya lideri Putin ile çok iyi ilişkiler içinde.
Aslında Kretinsky kariyeri açısından altın vuruşu, 2010'da Rusya üzerinden Avrupa'ya doğalgaz taşıyan boru hattı Eustream'deki Fransız GDF ile Alman EON'un yüzde 49 hisselerini 2.5 milyar euroya satın alarak yapmış.
Tüm bu gelişmelerin Fransa'da hükümet çevrelerinde rahatsızlık yarattığını zaten söylemiştik. Fransa'da hem Cumhurbaşkanlığı hem de Dışişleri, Le Monde'un hisselerinin alınmasında Rusya etkisinin olduğuyla ilgili endişelere sahip. Kretinsky, iddiaları reddediyor tabii...
Kretinsky'nin eli kolu Avrupa'da git gide uzamaya başlayınca haliyle Panama Papers'ta adının geçmesi de sürpriz olmamış. Panama Papers belgelerine göre, vergi cennetlerinde çok sayıda şirketi olan Kretinsky, servetinin önemli bir bölümünü vergi cennetlerinde tutuyor. Virgin Adaları'nda kayıtlı şirketler aracılığıyla katamaran, yat, gayrimenkul satın aldığı belirlendi.
Le Monde, yeni patronlarından biri olan Kretinsky ile ilgili makaleyi, "Medyadaki yatırımları, hem onun servetinin kökeniyle hem de niyetleriyle ilgili soruları gündeme getiriyor" diye bitirmiş.
Hikâye her haliyle ilgi çekici. Türkiye'de gazetelerin kendisini satın alan bir iş insanıyla ilgili araştırma yapıp yayınlaması hayal bile edilemeyecek bir durumken, geçmişte ve günümüzde kirli enerjilere yatırım yapmış kişilerin daha sonra medyaya yöneldiği örnekler de mevcut.
İş dünyasında bu şekilde varolanlar, servetinin kaynağını ya da servetindeki artışı tam olarak açıklayamayanlar, eski dünyanın yöntemleriyle, güçlü otoriter siyasilerle iş tutanlar, vergi cennetlerinin baş köşelerinde oturanlar için medyaya yatırım yapmak son derece konforlu bir alan. Hele ki de artık dünyanın en fazla tepki çeken kirli enerjilerine yatırım yapıyorsanız...
Her ne kadar inkâr etse de, Kretinsky belli ki, Le Monde gibi itibarlı bir kaleyi içeriden fethederek hem medyayı diğer sektörlerdeki yatırımlarını desteklemek için hem de kendini korumak için kullanacak...
