Fehim IŞIK
GÜNCEL- Kürt aydını Mikdad Mithad Bedirhan’ın 22 Nisan 1898’de Mısır’ın başkenti Kahire’de kurduğu Kürdistan gazetesinin 120. yılı, Kürt Gazeteciliği Günü olarak kutlanıyor.
Toplam 31 sayı çıkan Kürdistan gazetesinin ilk 5 sayısını, kendisi de sürgünde doğan Bedirhan ailesinden Mikdad Mithad Bedirhan yayınladı. Mikdad Mithad Bedirhan’ın İstanbul’a geri dönmesi üzerine gazetenin sorumluluğunu kardeşi Abdurahman Bedirhan üstlendi. Abdurahman Bedirhan ile birlikte gazetenin yayınlandığı adres de değişti. Gazetenin merkezi Kahire’den İsviçre’nin başkenti Cenevre kentine taşındı. 19. sayıya kadar Cenevre’de yayınlanan gazete, 20 ile 23. sayılarını yeniden Kahire’de çıkardı. 24. sayısı İngiltere’nin başkenti Londra’da yayınlanan gazete, 25’ten 29’a kadar olan sayılarını İngiltere’nin Folkestone kentinde çıkardı. Gazetenin 30 ve 31. sayıları, yani son iki sayısı ise yeniden Cenevre’de yayınlandı.
En yüksek tirajı 2 bin civarında olan gazete, yayın hayatı boyunca 3 ülke 4 şehir değiştirerek 31 sayıya ulaştı. Ancak hala bile bulunmayan bir sayısı var. Gazetenin tüm sayılarının bulunarak bir araya getirilmesi için çaba gösterenlerden biri yaşamının bir bölümünü Almanya’da geçiren Kürt yazar Dr. Kemal Fuat’dı. Kürt yazar Fuat Almanya’da Kürtçe el yazması eserleri araştırırken, gazetenin bazı nüshalarını buldu. Bulunan nüshalar, 1972’de Bağdat’ta tıpkıbasım ile basılarak çoğaltıldı.
Giderek diğer eksik sayılar da bulunmaya başlandı. Prof. Dr. Celile Celil, kayıp 10 ve 12. sayıları buldu. Bulunan sayılar Kürt araştırmacılar Mehmet Emin Bozarslan ile Malmisanij tarafından Latinize edilerek yeniden basıldı. Mevcut durumda gazetenin 19. sayısı dışında tüm nüshaları bulunmuş durumda. 19. sayının ise Amerikan Kongresi’nin kütüphanesinde kayıtlı olduğu ancak kayda rağmen bu nüshaya ulaşılamadığı belirtiliyor.
Gazetenin yayınlanmasının en önemli amacı Kürtlere okuma yazmayı öğretmek, Kürtlerin dünyada yaşananlardan haberdar olunmasını sağlamaktır.
Mehmet Emin Bozarslan Latinize ettiği gazetenin Türkçe çevirisini de yaptı. Bozarslan’ın çevirisine göre Mikdad Mithad Bedirhan, gazetenin yayınlanış amacını şu sözlerle açıklıyor:
""Kürtlerin durumuna üzülüyorum. Kürtler diğer kavimler gibi okumamıştır, zengin değildir, ama kendini bilen, zeka sahibi, yiğit, güçlü ve din yolundadır. Komşusu Rusya nasıldır, ne yapmak istiyor, bilmiyor. Bu nedenle Allah yolunda bu gazeteyi çıkarmaya başladım. Allah’ın izniyle her 15 günde bir gazeteyi çıkaracağım. Adını Kürdistan koydum. Gazetede ilmin ve sanatın iyiliğinden, doğruluğundan bahsedeceğim, nerede insanlar öğreniyorsa, nerede okul ve medreseler varsa Kürtlere göstereceğim. Nerede savaş çıkıyor, büyük devletler ne yapıyor, nasıl savaşıyorlar, ticaret nasıl yapılıyor. (…) Kürt Milleti’ne olan sevgimden ötürü ben bu gazetemde Kürtlere doğru yolu gösteremeye çabalıyorum. Osmanlılar, Türkler için büyük okullar inşa ediyorlar. Hükümet, Kürtlerden para toplayıp [vergi alıp] Türkler için harcıyor. Zavallı Kürtler, bu Hükümetin esiri olmuşlar. Bunun nedeni de Hünkâr’ın sarayında görevli çingenelerin bulunmasıdır. Her ne kadar Kürtler akıllı ve cesur olsalar da diğer milletlerden geride kalmışlardır ve bu yüzden onlara acıyorum. Şimdiden sonra Allah’tan istediğim; Kürtler de akıllarını başlarına alsınlar, o derin uykudan uyansınlar, aklın gücüyle işlerinin başına geçsinler ve etraflarındaki diğer milletler gibi büyüsünler."
Gazetenin başardığı önemli ilkler de var. Örneğin Kürt edebiyatının bilinen eserlerinin bir kısmı Kürdistan gazetesinin nüshalarında kendine yer buldu. Ahmedê Xani’nin Mem û Zîn adlı eseri, bunlardan biri. Gazete, bu eserin neredeyse tamamını bölümler halinde sayfalarında yayınlayarak okura ulaştırmış.
Bu yıl, Kürdistan gazetesinin 120. yılı ve Kürtler ilk gazetelerinin 120. yılını kutlarken hala gazetelerine atanan kayyımlarla uğraşıyor, gazetelerini basacak matbaa bulamıyorlar. (Artı Gerçek)
