Tüm diplomatik ve askeri başarılara rağmen Şam ülkenin bölünmesine hazırlanıyor.
ABD Suriye’de çok uzun zaman kendine müttefik aradı. Washington ilk başta farklı muhalif gruplara yatırım yaptı ki bunlar çoğunlukla Araplardan oluşuyordu ama bu başarılmadı çünkü Araplar kontrol edilemiyordu ve kendi aralarında sürekli çatışıyorlardı. ABD’nin desteğini alan büyük gruplar bile kısa zaman içerisinde parçalanıp yok olup gidiyorlardı. ABD çok uzun zaman buna alternatif aradı ve sonunda çıkış buldular. Bu çıkış Kürtler oldu çünkü onlar tek cephe halindeler.
Bu özeliklerinden dolayı ABD Kürtlerle anlaşabildi ve büyük başarılar elde etti. Amerikalılar Kürtlerin güvenilir olduğuna ikna olunca onlara maddi, silahlı ve insani yardımlar etmeye başladı. IŞİD’e karşı ortak operasyonlar yaptılar.
Sonuç itibariyle şu anda Kürtler Suriye’deki en büyük güçtürler sadece askeri anlamda değil siyasi anlamda da. Suriye’nin kuzeyinde federal bir yapılanma başlattılar.
ABD’nin politik ve ekonomik desteğini alan Kürtler daha da güçlenebilirlerdi ama araya Türkler girdi. Ankara Kürt güçlerini terörle suçlayarak onları Suriye’den çıkartmayı hedefledi. Türkiye ordusu Kürt güçlerine karşı operasyon başlattı. Erdoğan bununla sınırlı kalınmayacağını iddia ediyor. Bu sorunu halletmesi gereken Washington’dur ama o da ne yapacağını bilemiyor. Sonuçta ABD Erdoğan’ın YPG’ye karşı savaşına göz yumdu. Bu Halep'in kuzeydoğusunda bulunan Mınbiç’ten ABD müttefiklerinin çekilmesinden anlaşıldı.
Tabi ki Kürtler bu yaklaşımı tehlikeli ve ihanet olarak nitelendirdi. Sonuçta Kürtler Şam’la görüşmeleri başlattı. Son dönemde Esad ve Rojava temsilcileri arasında bir sürü görüşmeler gerçekleşti. Bu görüşmeler bazen Esad’ın kontrol ettiği yerlerde bazen de Kürtlerin kontrol ettiği yerlerde gerçekleşti.
Bu arada petrol anlaşması da tartışılmakta. Petrol kaynaklarının bulunduğu bölgelerin çoğu Kürtlerin kontrolünde ama bu kaynakları satma imkanları bulunmuyor bundan dolayı da ortaklaşa kontrol ve satışı tartışıyorlar.
Tabi ki Esad için bunlar çok zor gelişmeler. Çünkü karşılığında bir şeyler vermesi gerekir. Bir süre önce Kürtlerin siyasi liderleri Şam’la yapılan tartışmalar sonucunda ademi merkeziyetçi olmayan tek parça Suriye’yi oluşturma "yol haritası" konusunda anlaştıklarını dile getirdi. Bu daha önce önerilen federal bir Suriye cumhuriyeti planı çerçevesine bağlı olsa gerek. Kürtler daha önce de topraklarının Suriye’nin bir parçası olmasına karşı değillerdi. Ama eski konumu hiç kimse kabul etmez yani kuzeyi özerk olan bir Suriye’nin parçası olmak istiyorlar. Suriye Özerk Kürdistanı -gayet güzel telaffuz ediliyor-!
Bence şu dönemde ABD Kürtlerin Suriye rejimiyle ilişkilenmesine karşı değil. Yani böylelikle güçlerini ve konumlarını koruyabilirler. Aksi takdirde eğer bağımsızlıktan yana ısrar ederlerse o zaman Türkiye’yle savaş çıkar çünkü Türkiye sınırındaki böyle bir komşuluğu kabul edemez.
Erdoğan, Rusya’nın desteklediği Esad’a karşı bir şey yapamaz kuzeyinde Kürt özyönetimleri olsa bile. Son dönemde farklı gelişmeler yaşanıyor ve bu gelişmeler ışığında ABD bu soruna karşı olan yaklaşımını değiştirebilir.
Türkiye-ABD ilişkilerinde kötüleşme yaşanıyor. Bu da Israil’in teröre yardım şüphesiyle tutukladığı ve sonra da Trump’ın isteği üzerine bırakılan Türkiye vatandaşı Ebru Özkan ve Türkiye’nin darbe girişimcileriyle ilişkisi olduğu şüphesiyle tutukladığı İzmir’de din çalışmaları yürüten Amerikalı din adamı Brunson olaylarıyla ilgilidir. Eğer Erdoğan, Brunson’ı bırakmayı reddederse bu Suriye’deki duruma etki yapabilir. ABD kuzey Suriye’ye ilişkin yapılan anlaşmadan vazgeçerek QSD güçlerini desteklemeyi daha da büyütebilir.
Tüm bunlardan yola çıkarsak, gerçekten de Suriye’nin federal bir yapılanmaya doğru gittiğini ve buradaki ana gücün Rusya olacağını söyleyebiliriz.
Güncele bakarsak şu anda Moskova kendini Suriye’deki ana siyasi ve askeri güç olarak kabul ettirmiş bulunmakta. Putin herkesle anlaşabildi ve herkesin gönüllünü almayı bildi. Bu imkansız gibi gelmesine rağmen.
Mesela bir yıl önce hiç kimse İran'ın da İsrail’in de kabul edebileceği bir durumun Suriye’de oluşacağına inanmazdı. Tabi ki İsrail ve İran birbirine düşman olmaktan vazgeçmeyecek ve ilk fırsata birbirini vuracak, ama şimdiye kadar öyle bir zemin oluşmadı yani Rusya Suriye’de olduğu müddetçe.
Aynı durum Kürtler ve Esad için de geçerli. ABD ise NATO’lu yakın müttefikleriyle bile işbirliği kurmada zorlanıyor. Şu an Türkiye neredeyse ABD’nin Suriye’deki en büyük sorunudur. Yani ne kadar olanaksız gözükse de bu böyledir. Suriye’nin federasyon veya merkezi bir yapılanma olarak kalması fark etmeksizin Rusya Suriye’de olduğu müddetçe Rus askerleri ve diplomatları Suriye’nin politikasını belirleyecekler.
