Evet, dünya nüfusuna sekiz milyar derseniz, dünya nüfusunun yarısından fazlası 2024 yılında ülkelerinin başkanlarını, cumhurbaşkanlarını, vekillerini seçmek için oy kullanacaklar.
30 ülke cumhurbaşkanlarını ya da devlet başkanlarını seçerken yirmi ülke de parlamenterlerini seçecekler bu seçimlerde.
Dünyada seçmen yaşına erişmiş nüfus ne kadar bilmiyorum ama seçmen yaşını 18 olarak varsayarsanız 2024’de sandık başına gidecek nüfus toplam seçmen nüfusun yarısından çok daha fazlası demek.
Seçim rüzgarı Ocak 2024 başında Tayvan’da 23 milyon seçmenle başladı, sonuç malum, Çin’i çok kızdıran bir netice ile bitti seçim.
Daha küçük ülkeleri bir kenara bırakın, 2024’de ABD, Avrupa Birliği, Rusya ve Hindistan’da çok önemli seçimler var; isterseniz bu listeye Türkiye’deki 31 Mart 2024 yerel seçimleri de ekleyebilirsiniz, ülkemizde de 60 milyon yerel seçim seçmeni var, yerel seçim seçmeni ifadesini kullanıyorum çünkü yurtdışı yerleşikler (18+ TC vatandaşları) genel seçimlerde oy kullanabiliyorlar ama yerel seçimlerde sadece yurtiçi yerleşikler oy kullanabiliyorlar.
2024 dünya seçim senesinin muhtemelen en önemli, en belirleyici seçimi 5 Kasım 2024 tarihinde ABD’de yaşanacak; ABD siyasi hayatı iki partili bir sisteme oturuyor, 2024 seçimlerinde demokratların ve cumhuriyetçilerin resmî adayları daha belli değil ama muhtemelen Joe Biden (D) ve Donald Trump (C) yarışacaklar, şayet seçimi Biden kazanırsa Trump’ın geçmiş dört senelik başkanlık dönemi Amerikan tarihinde bir popülist parantez olarak hatırlanacak sadece ama seçimleri bir kez daha kazanırsa Trump bu sonuç Amerikan tarihinde önemli sonuçlara gebe olabilecek sanki.
Amerikalı seçmenler 5 Kasım 2024’de sadece ABD’ye bir başkan seçmeyecekler, dünyayı kısa vadede kısmen de olsa belirlemeye, şekillendirmeye aday bir kişiyi seçecekler, unutmayalım, ABD ekonomisi dünyanın yaklaşık dörtte biri, askeri gücü de uzak ara dünyanın en büyük askeri gücü, dünyanın en büyük şirketleri, en önemli üniversiteleri hep bu ülkede.
ABD eyaletlerinde Cumhuriyetçi partinin yerel seçimleri başladı bile, Iowa çok belirleyici bir eyalet, Trump bu süreçte otoriter tonunu daha da arttırarak sahnede, çok sert bir üslup devrede, bir iktidarı bir kez daha ele geçirirse ABD sisteminin temelini oluşturan kuvvetler ayrılığı ilkesinin pratikte ortadan kalkabileceği endişesi var.
Iowa Cumhuriyetçi parti ön seçimlerinin yapıldığı gün Iowa’da tarihi bir soğuk vardı, o gün ben de ABD’de idim, Trump, kulaklarımla işittim, “Soğuğa aldırmayın, gidin oyunuzu bana kullanın, soğuktan hastalanır ve hatta ölürseniz bu ölüm çok hayırlı bir ölümdür” diyebildi mesela Cumhuriyetçi seçmenlere.
Mayıs ayında da Hindistan’da seçimler var, seçimlerde 945 milyon seçmenin oy kullanması muhtemel, 201’den beri iktidarda olan Modi bir mozaik olan Hindistan demokrasisini çok fena, çok olumsuz etkiliyor, bombalanarak yıkılmış bir camiyi bir Hindu tapınağına çevirdi ve bizzat açılışını yaptı, gazeteciler, aydınlar çok büyük bir siyasi baskı altındalar.
Modi’nin partisi BJP’ye (Bharatiya Janata Party) karşı Rahul Gandi’nin başında olduğu Ulusal Kongre Partisi başka daha küçük partilerle anlaşarak Modi rejimine son vermek istiyor ama halkoylamaları Mayıs 2024 seçimlerinde Modi’nin çok önde olduğunu gösteriyorlar.
Bu dünyanın en kalabalık ülkesinin daha bir süre ağır bir popülist politikalar bütünüyle yönetilmesinin etkilerini Modi bir kez daha seçilirse göreceğiz.
Haziran 2024 başında ise Avrupa Birliğinin 27 ülkesi, yaklaşık dört yüz milyon seçmen 720 AB parlamenterini seçmek üzere sandık başına gidecekler.
Hollanda, İsveç, Almanya, Fransa gibi ülkelerde, Macaristan’ı saymıyorum bile, demokratik evrensel hukuk devleti ilkeleri ve Avrupa değerleri ile çok sorunlu partilerin yükseliş içinde olduğu bir dönemde Avrupa Parlamentosu seçimleri de geleceği şekillendirmede çok önemli rol oynayacak.
17 Mart 2024 tarihinde ise Rusya’da sonucu belli gibi olan bir seçim yapılacak ve 2020 yılında gerçekleştirdiği bir anayasa değişikliği ile 2024 ve 2030 senelerinde yine adaylık hakkı kazanan Putin çok muhtemelen yeniden seçilecek.
Afrika’da da on ülkede 2024 senesinde başkanlık ya da cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak.
İran’da da 1 Mart 2024 günü, Mahsa Amini’nin öldürülmesinden ve arkasından patlayan olaylardan 18 ay sonra seçimler yapılacak.
Bu arada Türkiye’de de, malum, 31 Mart tarihinde yerel seçimler var, bu seçimler de ağırlıklı olarak sonuçlarına bağlı olarak yerel seçim olma mahiyetinin üzerinde önemi haiz.
2024 dünya seçim senesi olacak.
Eser Karakaş: Kadıköy Saint Joseph lisesi muzunu. 1978’de Boğaziçi Üniversitesi İİBF’den mezun oldu. Doktorasını 1985 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde yaptı. 1996’dan itibaren İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü’nde profesör olarak ders verdi. Bahçeşehir Üniversitesi İİBF’de Dekanlık yaptı. 2016 yılında 675 sayılı KHK ile ihraç edildi. 2008 yılından itibaren Strasbourg Üniversitesi Science Po’da misafir öğretim görevlisi olarak bulunuyor.
