Dünyada nice diller var, nice diller, Ama hepsin de anlam bir. Sen kapları, testileri hele bir kır, Sular nasıl bir yol tutar, gider. Hele birliğe ulaş, hır gürü, savaşı bırak, Can nasıl koşar, bunu canlara iletir.*
Fransız chansonunun sevimli, terbiyeli bir o kadar da fırlama seslerinden Vincent Delerm’in bir şarkısının adı 'Bütün şarkıcılar aynıdır'.
Doğru galiba. Bütün şarkıcılar aynı olduğu gibi, her şarkıcının bir de ikiz kardeşi vardır başka bir ülkede. Tıpkı şairler gibi. Aralarında hiyerarşi yoktur. Çünkü bütün şairler kardeştir. Zamandan ve mekandan bağımsız olarak. Edebi bir akrabalık var ilişkilerinde: Ahmet Haşim mesela, Charles Baudelaire’in amcaoğludur. Jacques Prévert, Orhan Veli’nin yeğenidir. Ece Ayhan da, Arthur Rimbaud’nun üvey kardeşi. Müzikal alanda biz biraz öksüz kaldık chanson’lara, ballade’lara kıyasla. François Villon’da biraz Kaygusuz Abdal tınısı olsa da.
Yine de şarkıcıların akrabalığı daha çok şarkı sözlerinde tezahür eder. Vincent Delerm’in chanson’da savunduğu tezi kanıtlamak için, birbiriyle aslında pek de ilgisi olmayan iki şarkıcıyı bir kenara not etmiştim: Sezen Aksu ve Roger Waters.
Sezen Aksu’nun ilk şarkılarından birinde, 'Sen en güzel duyguların katilisin' dizesi var. Ondan önce de 'Sen de benim hatalarımdan birisin'.
Roger Waters da, 'Otostop’un Yararları ve Zararları' albümünde, 'Sen benim her günkü mazeretimdin' der.
Şiirlerde, şarkılarda, öykü ve romanlarda, intihal olmamak kaydıyla, daha yüzlerce benzerlik/yakınlık bulmak mümkün. Salâh Birsel o kıvrak ve melodik kalemiyle Türkçe ve Fransızca edebi eserlerdeki kimi yakınlıkları/izdüşümleri bir dedektif hassasiyetle yakalamıştı denemelerinde.
Nereden çıktı şimdi bu chanson/edebiyat merakı demeyin. Daha doğrusu benzeşmeler, yakınlaşmalar, paralellikler merakı…
Bugünlerde Niccolo'nun Prens’ini ve Adolf’un Kavgam’ını Türkiye’nin gündemi gözlükleriyle okursanız, 'Aa evet, adamın dediği doğru… Daha geçen gün aynısı bizde oldu' dersiniz:
Sen de benim belalarımdan birisin.
Sen benim her günkü katilimdin.
Bütün diktatörler aynıdır.
Başları da sonları da…
* Mevlana Celaleddin Rumi
