Uzun baskı dönemlerinin sonuna ilişkin yazılar kısa olur!
Almanya, I. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkmıştı. Başta, cephe ve denizlerdeki savaşlarda canlarını veren askerler ve bahriyeliler olmak üzere halk savaş yorgunuydu.
Durum böyleyken, İmparator Kayzer Wilhelm ve Alman Genel Kurmayı, Ekim 1918’de, birliklere savaşın sürdürülmesi, Kiel’deki üslenmiş donanmaya, savaşmak üzere yeniden denizlere açılması emrini verdi.
Bunun üzerine, Kiel donanmasındaki bahriyeliler, 4 Kasım 1918 günü ayaklandılar. “İstihkâmcılar ve yol birlikleri dışında, garnizon kuvvetleri harekete katıldı. Tüm denizciler tüfeklerle donatıldı. Kiel çevresine yerleştirilmiş tüm birlikler isyancılara destek verdi.” Kiel’deki devlet organları isyancıların denetimine geçti.
Yirmi dört saatlik genel dayanışma grevi ilan edildi. Bir işçi ve asker konseyi kuruldu. Ayaklananların güçlü barış talebi gelip, savaş yanlısı Kayzer Wilhelm’in tahttan çekilmesi, Monarşi’ye son verilmesi ve Cumhuriyet ilan edilmesi talebine dayandı. Ordu, bu talebe bütün gücüyle direndi. Ordunun diretmesi, ülkedeki gerçek koşulları bilmemesinden kaynaklanıyordu. Kiel’de başlayan ayaklanma başka şehirlere doğru hızla yayılmaktaydı. Kiel’den gelen çok sayıda bahriyeli, Hamburg ve Hannover’de devletin temsilcilerini tutukluyor, isyancıların üzerine gönderilen birlikler kısa sürede isyancılara katılıyordu. Ayaklanma Münih’e de yayıldı ve 8 Kasım’da İşçi, Asker ve Köylü Konseyi, Eisner’in başında bulunduğu Bavyera Cumhuriyeti’ni ilan etti.
7 Kasım 1918’de devrim büyük bir güçlükle karşılaşmadan zafer kazandı. Ayaklananların karşısına hiçbir yerde dirençli ve zorlu düşmanlar çıkmadı.
Almanya, İmparatorluk’la uyudu, Cumhuriyet’le uyandı. 7 Kasım’da, imparatorun otoritesi altında, bir prens, Maximilian von Baden Reich Şansölyesi’ydi. 10 Kasım’da ise, artık ne imparator ne prens ne de şansölye vardı; onların yerini, Halk Komiserleri ve İşçi Konseyleri Yürütme Komitesi almıştı.
Uzun yıllar boyunca biriken değişim arzusu ani bir sıçramayla niteliksel bir dönüşüme yol açar ve baskı yönetimini alaşağı eder.
Bir sabah bir de uyanmışız ki…
[1] Gilbert Badia, 1918 Alman Devriminde Spartakistler, çev: Halil Hacıalioğlu, Yordam, 2021, s. 45.
Gün Zileli: 24 Ekim 1946, Ankara doğumlu. 1968 gençlik hareketinde yer aldı. 1990 yılında İngiltere’de sığınmacı oldu. 1992 yılında anarşizmi benimsedi. 2000’li yıllarda altı kitaptan oluşan otobiyografisini yazdı. Romanları, özellikle Sovyetler Birliği’ndeki Gulag kampları hakkında biyografik çevirileri var.
