Dünya bugün 50 yıl önce olduğundan çok farklı bir yer. Ama insanın içsel yaşantısı hâlâ tamamıyla aynı. Bu nedenle, bir süreliğine dünyanın oluşması mitini bir kenara bırakıp –bilim insanları bunu zaten size anlatacaklardır- insanın arayışının ne olduğu, farkındalık aşamalarının neler olduğu, çocukluktan olgunluğa geçişin sınavlarının neler olduğu ve olgunluğun ne anlama geldiği mitine geri dönerseniz, tüm dinlerde olduğu gibi hikâyenin işte tam orada olduğunu görürsünüz. (Campbell & Moyers, Mitolojinin Gücü)

Her dönemin hepimizi kapsayan bir toplumsal ruhu, beğenelim ya da zinhar karşısında konumlanalım, çoğunluğu temsil eden / yönlendiren baskın bir gücü vardır. Toplumsal ruh her şeyden etki alır, her şeye etki eder. Estetik beğenilerden tüketilen gıdaya, inanç sistematiğinden sanatsal üretimin içeriğine dair kitleyle hareket eder, kitlenin şeklini alır, kitleye şekil verir.

1999 yılında gösterime giren Wachowski kardeşlerin yazıp yönettiği The Matrix serisi milenyuma girişte büyük bir düşünsel dalga yaratmıştı örneğin. Yıllara yayılan haklı şöhreti ile Matrix, bir kuşağı simülasyon kavramıyla tanıştırıp zihinsel işleyiş süreçlerimizde özgürlüğü ve kontrol edilebilirliği sorgulattı. Jonathan Nolan harikası Person of Interest, Charlie Brooker imzalı Black Mirror gibi dizilere de öncülük etti.

BİZİM GÜZEL İLKELLİĞİMİZ

Pandemiyle ivmesi artan yapay zekânın gündelik hayatımıza etkisi ışık hızında oldu. Uzaktan eğitimde tabletle internet bağlantısı olmayan çocuklar bir yanda, göz rengini değiştirme ameliyatları diğer yanda… Cep telefonlarının hayatımıza yeni yeni girdiği zamanlarda, amatör tiyatro topluluğumuzla yaptığımız doğaçlama egzersizlerinde ahırda süt sağan bir kadının cebinden telefonu çıkarıp konuşmasını canlandırmıştım. Ekibim tarafından böyle bir imgenin gerçeğe uygun olmadığı, “fazla uçtuğum” konusunda alaya alındığımı bugünden bakınca gülerek hatırlıyorum.

Oyuncu Filiz Bozkuş Al’ın beden-ruh-zihin birliği anlamında 3 Hazine’den yola çıkarak tasarlayıp oynadığı Gong, doğum, bebeklik-çocukluk, gençlik, yolunu bulmaya çalışma, zorunluluklar, dış ve iç etkiler, iradeyi kaybediş/ kayboluş, insanın gölgesiyle /kötüsüyle mücadelesi, kriz ve fark ediş bölümlerinden oluşan, büyüme hikâyesinin anlatıldığı etkileyici bir performans.

“Yaşamın giderek daha da tuhaf, bulanık, çıkışsız, işe yaramaz bir yöne hızla kayıyormuş gibi göründüğü bir dünyada ‘gerçekliğin’ hiç de göründüğü gibi olmak durumunda olmadığını, hazinelerin/ gücün/ sırrın/ kaynağın/ gerçeğin/ cevabın/ özün –ne derseniz deyin- bağırsaklarımızda, kalbimizde, can’ımızda –nerede tanımlarsanız tanımlayın- ama içimizde, ‘ben’de, ‘biz’de olduğunu hatırlayabilmek umuduyla…” (Oyunun broşüründen)

Filiz Bozkuş Al, Gong’taki performansıyla bilinçten öteye geçmeyi öneriyor. Aidiyetliklerimizi, içine doğduğumuz kültürel etkileri, toplumsal koşullanmaları, üstümüze yerleşmiş her türden kodu kazıyabilmenin bizi özgürleştireceğini işaret ediyor.

Kerem Al’ın ışık ve ses tasarımı, Gong’un gizli aktörü de diyebileceğimiz bütünlüğe sahip. Efektler, dansçının nefesi gibi atmosferi bütünleştiriyor.

Doksayı, normları, müeyyideleri kazıdığımızda, kazımayı başardığımızda ulaşacağız kendimize. Toplumsal ruh kendi sinerjisiyle sarmalamışken bizi, dışına çıkmak zorsa da sarılacağız ilkelliğimize, üç hazineyi unutmayacağız; bedenin, ruhun ve zihnin birliğini…

Ceren Gündoğan: 1983 İstanbul doğumlu. İBBŞT TAL'de ve Akademi İstanbul Tiyatro bölümlerinde oyunculuk, Kocaeli Üniversitesi GSF/ Sahne Sanatları Dramatik Yazarlık bölümlerinde öğrenim gördü. İstanbul Devlet Tiyatroları’nda oyuncu ve reji asistanlığı, Asis Yapım'da proje tasarım asistanlığı ile dizi ve belgesel senaristliği yaptı. İlk romanı Yaralı Rüzgâr, 2022 Mayıs ayında Eksik Parça Yayınları etiketiyle yayınlandı. Artı TV'de Artı Sahne programı sürdürüyor.