Bir önceki yazımda Seîdê Kürdi’nin (r.a) Newroz’u kitaplarında ‘Newroz-u Sultani’ yani Sultan olan Allah’ın kâinat dediğimiz evrene, doğaya hayat ve diriliş bahşettiği bahar mevsimine işaret olarak işlediğine değinmiştim. O’na göre Newroz; tüm ‘mahlukatın bayramı’ idi. Bugün Müslümanların iki bayram dışında bir bayramlarının olup olmadığını sorgulayan ve Newroz’un bir bayram olduğuna inanmayan ilahiyatçı bir arkadaşla paslaştığımda bu konuya biraz daha açıklık getirme ihtiyacı hissettim. Zira Kürdlerin milli meseleleri söz konusu oldu mu bu gibi tereddütleri zihinlerinde taşıyan nice insanımızın olduğu muhakkak!

Newroz; Allah’ın kudret delillerinin en şaşalı okunduğu bahar yani yeniden diriliş mevsiminin başlangıcıdır. Çoğunlukla 21, 22, 23 Mart’ta kutlanılır. Demirci Kâwa (Kâwayê Hesinkâr) efsanesiyle beraber Kürd ve İran mitolojisinde geçer. Yazılı olarak ilk kez Pers kaynaklarında geçtiği kabul edilir. Kürdlerin nice yıllar yasaklar altında kutladığı bu bayramı, BM Genel Kurulu nihayet 2010’da Dünya Newroz Bayramı ilan etmiştir. Kürdlerin dışında kutlayan bazı kavim ve ülkekeler; Fars, Arap, Afgan, Çin, Kırgız, Arnavut, Rus, Sırp, Türk, Pakistan, Gürcü, Azeri vb.

Mezra Botan (Mezopotamya)’nın ve Ortadoğu Medeniyetinin kadîm halkı Kürdler ise, bu bayrama ulusal bilinç katarak milli bayram havasında kutlarlar. Olabilir ki bu günü milli bayram olarak ilk kutlayan halk Kürdlerdir.

Bugünkü makalemde Newroz'u mercek altına almamın bir sebebi de Kemalist rejimin ve onun dini-dindarları kontrol ve denetim altında tutmaya çalışan aygıtı Diyanet'in ve resmi ideolojiden etkilenen Müslüman kamuoyunun yıllarca bu bayrama öcü gibi bakmalarındaki vicdansızlığa vurgu yapmak lüzumudur. Nice milli bayramların kutlayışına sessiz kalan veya katılan bu çoğunluk, sözkonusu Kürdlerin Newroz’u olunca hemen "caiz değildir!" diye tuttururlar. Delil olarak gösterdikleri Hadis de şudur:

"Allah (c.c), bu iki bayrama (Mihrican ve Newroz ) bedel size daha hayırlı iki bayram vermiştir. Bunlar Ramazan ve Kurban Bayramlarıdır." (1)

Halbuki Hadiste, Newroz ve Mihrican’ın kötülenmediği sadece Kurban ve Ramazan’ın daha hayırlı olduğu belirtilir. İslam, fıtrat dini olup fıtratla çelişmeyen hiçbir şeyi yasaklamaz. Zira Newroz, 3000 yıldan beri kutlanılan inkârı mümkün olmayan tüm yaratılmışların katıldığı tabiî-fıtri-doğal bir bayramdır.

Hz. Peyğamber’in helal dairedeki oyun, spor ve folklorik eğlencelere karşı olmadığı bir gerçektir. Nitekim Hz. Ayşe’nin rivayetine göre: Mina Günleriydi. Bir defasında def çalarak ezgi okuyan iki kız vardı. Ben onları seyrederken Hz. Peyğamber yanıma geldi ve yüzünü çevirerek yatağına uzandı. Hz. Ebubekir gelip bu hale kızıp müdahale etmek isteyince Hz. Peyğamber: "Her kavmin bayramı vardır veya bu günler bayramdır" buyurdu. (2) Yine Bir defasında da Hz. Ayşe, Hz. Peyğamberle birlikte Habeşi raks grubunu izlemiş ve böyle bir oyuna karşı çıkmak isteyen Hz. Ömer’e engel olmuştur. (3)

Milattan 600 sene öncesine kadar uzanan Newroz’u (Yeni Gün) bayram ilan eden Med Kralı (veya Pers kralı) Cemşid, devletin ileri gelenlerine: "Allah’a bir şükran olarak temiz su ile yıkanıp bizi yoktan yaratan Halıkımıza secde edelim" diyerek bu özel güne dikkat çekmiştir. Bir görüşe göre bu günü bayram olarak ilk kurumsallaştıran Zerdüşt’tür.

Yine, Bağdat müftülüğü yapmış ve büyük mücedditlerden Mewlana Halidê Kürdi’nin de talebesi olan allame Alusi’ye göre; Med ya da Asur kralı zalim Dahhak’ı (Avesta’da Babil kralı) deviren halk kahramanı Ninowalı Demirci Kâwa, tevhid ehlidir. Yani tek Allah inancına sahiptir. Bütün bunlar Newroz’un bir mitoloji veya efsaneyi de aşan bir özünün olduğunu, diğer bir tabirle özünün yaşanmış destansı bir tarih olduğunu gösterir.
Yine Cizre’li Kürd tarihçi ve allame İbn-i Esir’e göre; İmam Ebu Hanife’nin dedesi Hürmüzan, Newroz’da hediye olarak Hz. Ali’ye nakışlı, kaynatılmış bir yumurta vermiştir. İmam Ali de: "Keşke bütün günler Newroz (gibi) olsa!" buyurmuştur. (4)

Sanırım bu izahlardan sonra artık bizim Müslümanlar da ‘mahlukatın bayramı’ Newroz’u caiz göreceklerdir. Çünkü kendilerini Allah’ın mahluku olarak görüyorlardır! 
Allah, Newroz’u hepimize özellikle mazlumlara sağlık, bereket ve özgürlük vesilesi kılsın.

Newroz Pîroz Be!

(1) Buhari, Müslim, Nesai.

(2) Buhari, Müslim: İydeyn,16-25. 

(3)  Müslim: İydeyn,18-22.

(4) İbn-i Esir: El-Kâmil fit-Tarih.